Wybrane działania Państwowej Komisji Wyborczej, komisarzy wyborczych oraz Krajowego Biura Wyborczego podjęte w 2015 r.
Państwowa Komisja Wyborcza i komisarze wyborczy, tj. pełnomocnicy Państwowej Komisji Wyborczej, wykonują stale szereg czynności wynikających z ustawowych zadań i kompetencji, w tym także takich, które nie są związane bezpośrednio z organizacją i przeprowadzaniem wyborów i referendów. Wszystkie te czynności wykonywane są przy pomocy Krajowego Biura Wyborczego, które zapewnia obsługę Państwowej Komisji Wyborczej, komisarzy wyborczych oraz innych organów wyborczych. Oznacza to, że Krajowe Biuro Wyborcze przygotowuje materiały dla Państwowej Komisji Wyborczej i komisarzy wyborczych, w tym m. in. projekty: uchwał, komunikatów, obwieszczeń i postanowień, projekty wzorów dokumentów dla komitetów wyborczych, projekty odpowiedzi na pisma i wnioski kierowane do Państwowej Komisji Wyborczej oraz komisarzy wyborczych. Ponadto Krajowe Biuro Wyborcze przedkłada Państwowej Komisji Wyborczej i komisarzom wyborczym propozycje rozstrzygnięć w związku ze złożonymi sprawozdaniami finansowymi partii politycznych oraz komitetów wyborczych. Krajowe Biuro Wyborcze wykonuje nadto czynności związane z prowadzeniem przez Państwową Komisję Wyborczą Rejestru Korzyści oraz nadzorem nad prowadzeniem rejestru wyborców. Poza tym Krajowe Biuro Wyborcze uczestniczy w międzyresortowych roboczych konsultacjach i pracach, dotyczących kwestii związanych z prawem wyborczym.
1. Organizacja i przeprowadzanie wyborów i referendów
W 2015 r. Państwowa Komisja Wyborcza zorganizowała i przeprowadziła trzy ogólnopolskie akcje wyborcze, tj.:
1) wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 10 maja 2015 r. i ponowne głosowanie w dniu 24 maja 2015 r.;
2) referendum ogólnokrajowe w dniu 6 września 2015 r.;
3) wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 25 października 2015 r.,
a także wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 8 lutego 2015 r.
Ponadto komisarze wyborczy, tj. pełnomocnicy Państwowej Komisji Wyborczej, w toku bieżącej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego, jedynie w 2015 r. zorganizowali i przeprowadzili 431 akcji wyborczych, w tym:
1) 371 wyborów uzupełniających do rad gmin i miast niebędącymi miastami na prawach powiatu;
2) 50 wyborów ponownych;
3) 6 wyborów przedterminowych organu wykonawczego gminy;
4) 3 referenda w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego;
5) 1 nowe wybory do Rady Miasta Zielona Góra i Prezydenta Miasta Zielona Góra.
2. Stwierdzanie wygaśnięć mandatów radnych oraz wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), a także obsadzanie mandatów radnych bez przeprowadzania głosowania
W toku bieżącej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego komisarze wyborczy wydali:
1) 1 326 postanowień w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego;
2) 13 postanowień w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta);
3) 901 postanowień w sprawie obsadzenia mandatu radnego w sejmikach województw, radach powiatu, radach miast na prawach powiatu i radach dzielnic m.st. Warszawy.
3. Badanie sprawozdań finansowych partii politycznych i komitetów wyborczych
W 2015 r. Państwowa Komisja Wyborcza przyjęła do zbadania łącznie 62 sprawozdania finansowe komitetów wyborczych z wyborów:
1) samorządowych w 2014 r., złożone przez komitety, które zawiadomiły o swoim utworzeniu Państwową Komisję Wyborczą (30);
2) uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w okręgu wyborczym nr 75 w dniu 8 lutego 2015 r. (4);
3) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (20);
4) do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (8).
Ponadto w 2015 r. Państwowej Komisji Wyborczej zostało złożonych do zbadania 69 sprawozdań o źródłach pozyskania środków finansowych przez partie polityczne w 2014 r., a także 5 informacji finansowych partii politycznych o otrzymanej subwencji oraz o poniesionych z subwencji wydatkach w 2014 r.
Natomiast w 2015 r. komisarze wyborczy przyjęli do zbadania 12 399 sprawozdań finansowych komitetów wyborczych z wyborów samorządowych w 2014 r. oraz z wyborów samorządowych przeprowadzanych w toku kadencji, a także z referendów lokalnych w sprawie odwołania organu gminy przed upływem kadencji.
4. Prowadzenie Rejestru Korzyści
Przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, z późn. zm.) nakładają na Państwową Komisję Wyborczą obowiązek prowadzenia Rejestru Korzyści (przyjmowania zgłoszeń oraz podawania ich do publicznej wiadomości na stronie internetowej) dla wszystkich członków Rady Ministrów, sekretarzy i podsekretarzy stanu w ministerstwach i Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów, wicewojewodów, członków zarządów województw, sekretarzy województw, skarbników województw, członków zarządów powiatów, sekretarzy powiatów, skarbników powiatów, wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), zastępców wójtów, sekretarzy gmin i skarbników gmin, a także ich współmałżonków. Zgłoszenia dotyczące osób pełniących funkcje publiczne w administracji rządowej przyjmuje bezpośrednio Państwowa Komisja Wyborcza, natomiast zgłoszenia dotyczące osób pełniących funkcje publiczne w administracji samorządowej jej pełnomocnicy, tj. właściwi komisarze wyborczy. Zgłoszenia do Rejestru Korzyści składa Państwowej Komisji Wyborczej i komisarzom wyborczym ponad 12 000 osób pełniących funkcje publiczne (oraz ich współmałżonkowie). W związku z tym, że wszystkie zmiany danych objętych Rejestrem Korzyści należy zgłosić nie później niż w ciągu 30 dni od dnia ich zaistnienia, osoby zobowiązane do dokonywania zgłoszeń składają najczęściej więcej niż jedno zgłoszenie (często kilka) w ciągu roku w trakcie pełnienia funkcji.
5. Wydawanie uchwał i komunikatów
W 2015 r. Państwowa Komisja Wyborcza wydała łącznie 101 uchwał i komunikatów, które zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Monitor Polski.
6. Nadzór nad prowadzeniem rejestru wyborców
W celu zapewnienia wykonywania zadań związanych z nadzorem nad prowadzeniem rejestru wyborców Państwowa Komisja Wyborcza, za pośrednictwem delegatur Krajowego Biura Wyborczego, na podstawie informacji przekazanych przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), publikuje na stronie internetowej okresowe (kwartalne) informacje o liczbie wyborców objętych rejestrem wyborców w gminie, które zawierają m. in.: liczbę wyborców objętych rejestrem wyborców z urzędu, liczbę wyborców wpisanych do rejestru wyborców na swój wniosek, z wyodrębnieniem liczby wyborców będących obywatelami Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi, wpisanych do rejestru wyborców, a także liczbę mieszkańców. Ponadto Państwowa Komisja Wyborcza, za pośrednictwem komisarzy wyborczych przeprowadza kontrole nad prowadzeniem rejestru wyborców przez gminy.